Często natrafiamy na nie w ciemnych zakamarkach naszych mieszkań. Duże, szybkie, z długimi odnóżami - kątniki budzą respekt, a często nawet strach. Niestety, te pożyteczne pajęczaki mają niezasłużenie złą reputację. Przyjrzyjmy się bliżej tym fascynującym współlokatorom.
Kątniki należą do rodziny lejkowcowatych (Agelenidae). Wyróżniamy dwa główne gatunki występujące w naszych domach: kątnika domowego większego (Eratigena atrica) oraz kątnika domowego mniejszego (Tegenaria domestica). Warto zaznaczyć, że kątnik olbrzymi, znany wcześniej jako Tegenaria gigantea, obecnie został włączony do gatunku Eratigena atrica.
Kątnik domowy większy to prawdziwy olbrzym wśród naszych domowych pajęczaków. Dorosłe osobniki osiągają blisko 1,8 cm długości, a rozpiętość ich nóg może sięgać nawet 9 cm! Samice są większe od samców i mają masywniejszą budowę. Te pająki potrafią biegać z prędkością nawet 50 cm na sekundę, co sprawia, że wydają się jeszcze bardziej niepokojące.
Kątnik domowy mniejszy dorasta do 1-1,2 cm i jest znacznie mniej zauważalny. Aktywny głównie nocą, zasiedla ciemne miejsca jak kwietniki, stosy drewna, piwnice i ciemne kąty w naszych domach.
Sieci łowne kątników to prawdziwe dzieła sztuki. Składają się z płaskiej pajęczyny, przypominającej płachtę, która kończy się zwężeniem, czyli charakterystycznym lejkiem. W przedniej części lejka pająk czyha na swoje ofiary.
Co ciekawe, w przeciwieństwie do wielu innych pajęczaków, pajęczyna kątnika nie jest lepka. Jej skuteczność zapewnia gęstość wykonania. Płachta składa się z kilku warstw rozsnuwanych na sobie, działających niczym "kratownica". Owad idący po takiej sieci potyka się o te warstwy, co sygnalizuje pająkowi jego obecność.
Kątniki rozstawiają swoje pajęczyny w różnych miejscach, często w trudno dostępnych zakamarkach. Lejkowaty kształt sieci najłatwiej utworzyć właśnie w kątach – stąd nazwa tych pajęczaków. Pajęczyna może osiągnąć imponujące rozmiary, nawet do 0,5 metra średnicy. Długowieczna samica potrafi rozbudować ją jeszcze bardziej.
Kątniki prowadzą głównie nocny tryb życia. Wtedy też są najbardziej aktywne i przystępują do wszelkich prac naprawczych swoich pajęczyn. Brak lepkości sieci umożliwia ofierze szybką ucieczkę, dlatego kątnik musi działać błyskawicznie. Gdy tylko wyczuje drgania pajęczyny, natychmiast wybiega z lejka, zbliża się do ofiary, kąsa ją i szybko wraca z powrotem, by móc się nią pożywić.
Łupem kątników padają wszelkie stawonogi występujące w naszych domach: muchówki (muchy, komary), błonkówki (osy), a także owady biegające - mrówki, karaluchy, rybiki cukrowe, czy nawet inne pająki. Dzięki temu kątniki stanowią naturalną formę kontroli populacji owadów w naszych domach.
Wbrew powszechnej opinii, kątniki NIE są niebezpieczne dla ludzi. Ich jad nie stanowi zagrożenia dla naszego zdrowia. Kątnik domowy większy ma na tyle silne szczękoczułki, że może przebić ludzką skórę i ukąsić, ale takie ukąszenia zdarzają się niezwykle rzadko i tylko przypadkowo.
Ukąszenie kątnika powoduje jedynie lokalny ból oraz miejscowy obrzęk. Osoby uczulone mogą odczuć dolegliwości bardziej dotkliwie, ale nawet wtedy nie są one groźne dla życia. Ukąszenia mniejszych kątników można rozpoznać po dwóch czerwonych plamkach, które często zlewają się ze sobą.
Kątniki same z siebie nie są agresywne wobec ludzi. Ich najlepszą metodą obrony jest ucieczka. Zaniepokojona samica szybko czmycha w głąb swojego lejka i tam czeka, aż zagrożenie minie.
Kątniki są bardzo pożytecznymi stworzeniami, a tępienie ich jest wyjątkowo nierozsądne. Te pająki stanowią naturalną i ekologiczną formę kontroli populacji owadów w naszych domach. Polują na muchy, komary, osy, mrówki, karaluchy i wiele innych niepożądanych stworzeń.
Nasze domy zapewniają kątnikom idealne warunki do życia: ciepło, suchość i względne bezpieczeństwo od drapieżników. Jednocześnie my korzystamy z ich usług jako naturalnych kontrolerów populacji owadów. To prawdziwa symbioza!
Jeśli znajdziesz kątnika w swoim domu, zamiast go zabijać, złap go do pojemnika i przenieś w miejsce, gdzie nic mu nie będzie zagrażało, na przykład do piwnicy lub na zewnątrz. Pamiętaj, że jeden kątnik może złapać setki owadów rocznie.
Kątniki to klasyczne synantropy, czyli stworzenia przystosowane do życia w pobliżu człowieka. Można je spotkać praktycznie na całym świecie, wszędzie tam, gdzie mieszkają ludzie. Poza naszymi domami rzadko występują w środowisku naturalnym.
Wybierają nasze domy nie bez powodu. Tutaj jest ciepło, sucho, a do tego z dala od wszelakich drapieżników. Nawet jeśli w naszych mieszkaniach brakuje owadów, kątniki mają niezwykłą cierpliwość i potrafią długo głodować, czekając na pojawienie się pokarmu.
Następnym razem, gdy zobaczysz kątnika w swoim domu, przyjrzyj mu się z zaciekawieniem zamiast ze strachem. Ten niepozorny łowca jest twoim sprzymierzeńcem w walce z domowymi szkodnikami. Zamiast konfliktu, wybierz pokojowe współistnienie z tymi fascynującymi pajęczakami.
