Kleszcze to małe pajęczaki, które stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia ludzi i zwierząt w Polsce. Choć niepozorne, mogą przenosić groźne choroby, takie jak borelioza czy kleszczowe zapalenie mózgu. Niniejszy artykuł przybliży podstawowe informacje na temat kleszczy występujących w naszym kraju oraz metody ochrony przed kleszczami.
Jak wyglądają kleszcze?
Kleszcze to małe pajęczaki o płaskim, owalnym ciele. Ich wielkość waha się od 1 do 3 mm przed nasyceniem krwią, jednak po nasyceniu mogą powiększyć swoją objętość nawet kilkunastokrotnie, osiągając rozmiar zbliżony do małego grochu. Posiadają osiem odnóży i charakterystyczny aparat gębowy przystosowany do wbijania się w skórę i wysysania krwi.
Kleszcze przechodzą przez cztery stadia rozwojowe:
Jajo
Larwa (sześciononoga)
Nimfa
Postać dorosła
Na każdym etapie rozwoju (z wyjątkiem jaja) potrzebują posiłku krwi, aby przejść do kolejnego stadium. Warto wiedzieć, że nawet małe larwy i nimfy mogą przenosić choroby.
Najczęstsze gatunki kleszczy w Polsce – rozpoznawanie dla lepszej ochrony przed kleszczami
Kleszcz pospolity (Ixodes ricinus)
To najpowszechniejszy gatunek kleszcza w Polsce. Ma brązowe ciało, które po nasyceniu krwią staje się szaroniebieskie. Jest głównym wektorem boreliozy i kleszczowego zapalenia mózgu. Występuje na terenie całego kraju.
Kleszcz łąkowy (Dermacentor reticulatus)
Nieco większy od kleszcza pospolitego, z charakterystycznym marmurkowym wzorem na grzbiecie. Występuje głównie we wschodniej i centralnej Polsce, preferując tereny podmokłe i łąki. Może przenosić babeszjozę – chorobę szczególnie niebezpieczną dla psów.
Kleszcz psí (Ixodes hexagonus)
Żeruje głównie na jeżach i drapieżnikach, ale może atakować psy i koty. Coraz częściej spotykany w środowisku miejskim, zwłaszcza w parkach i ogrodach.
Gdzie występują kleszcze w Polsce? – kluczowa wiedza dla ochrony przed kleszczami
Kleszcze można spotkać na terenie całej Polski, jednak ich zagęszczenie różni się w zależności od regionu. Największe skupiska kleszczy występują w:
Północno-wschodniej Polsce (Warmia i Mazury, Podlasie)
Południowej Polsce (Bieszczady, Beskidy)
Lasach, szczególnie liściastych i mieszanych
Terenach podmokłych i łąkach
Parkach miejskich i podmiejskich
Kleszcze najczęściej czyhają w:
Wysokiej trawie
Zaroślach
Podszycie leśnym
Skrajach lasów
Miejskich parkach
Wbrew powszechnej opinii, kleszcze nie spadają z drzew, lecz czekają na żywiciela na źdźbłach trawy lub końcówkach nisko rosnących roślin, zazwyczaj na wysokości do 1 metra nad ziemią.
Ochrona przed kleszczami – skuteczne metody zapobiegania
Odpowiedni ubiór jako podstawa ochrony przed kleszczami
Podczas przebywania na terenach, gdzie mogą występować kleszcze, warto:
Nosić jasne ubrania, na których łatwiej zauważyć kleszcze
Zakładać długie spodnie wpuszczone w skarpety
Zakładać długie rękawy
Nosić nakrycie głowy
Wybierać ubrania o gładkiej powierzchni, po której kleszczom trudniej się poruszać
Środki odstraszające – chemiczna ochrona przed kleszczami
Na rynku dostępne są różne preparaty odstraszające kleszcze:
Repelenty zawierające DEET lub ikarydynę
Preparaty na bazie olejku z eukaliptusa cytrynowego
Specjalistyczne środki dla dzieci o łagodniejszym składzie
Preparaty dla zwierząt domowych (spot-on, obroże przeciwkleszczowe)
Pamiętaj, że repelenty należy aplikować zgodnie z instrukcją producenta, a ich działanie jest czasowe i wymaga ponownej aplikacji po kilku godzinach.
Zachowanie ostrożności
Unikaj siadania bezpośrednio na trawie
Poruszaj się środkiem ścieżek, unikając ocierania się o krzewy i wysoką trawę
Po powrocie do domu dokładnie obejrzyj całe ciało
Weź prysznic w ciągu 2 godzin po powrocie z terenów zielonych
Wypierz i wysusz ubrania w wysokiej temperaturze
Co robić po ukąszeniu kleszcza?
Usuń kleszcza jak najszybciej przy pomocy specjalnej pęsety lub kleszczołapki
Chwyć kleszcza tuż przy skórze i wyciągnij zdecydowanym, prostopadłym ruchem
Zdezynfekuj miejsce ukąszenia
Zapisz datę i miejsce ukąszenia
Obserwuj miejsce ukąszenia przez kilka tygodni – jeśli pojawi się rumień wędrujący lub inne niepokojące objawy, skontaktuj się z lekarzem
Dezynsekcja ogrodów przeciwko kleszczom – profesjonalna ochrona przed kleszczami
Profesjonalna ochrona przed kleszczami
Specjalistyczne firmy zajmujące się dezynsekcją, dezynfekcją i deratyzacją (DDD) oferują kompleksowe usługi zwalczania kleszczy na terenach prywatnych i publicznych. Zabieg przeprowadzony przez profesjonalistów zapewnia skuteczną ochronę na dłuższy czas.
Jak wygląda zabieg dezynsekcji przeciwko kleszczom?
Ocena terenu – specjaliści dokonują oceny zagrożenia i określają miejsca szczególnie narażone na występowanie kleszczy.
Dobór środków – w zależności od specyfiki terenu, dobierane są odpowiednie preparaty, bezpieczne dla ludzi, zwierząt domowych i środowiska.
Oprysk – wykonywany jest dokładny oprysk terenu, ze szczególnym uwzględnieniem:
Skrajów trawnika
Krzewów i żywopłotów
Miejsc zacienionych i wilgotnych
Stref przejściowych między trawnikiem a lasem lub zarośniętymi obszarami
Zalecenia pozabiegowe – specjaliści udzielają porad dotyczących postępowania po zabiegu oraz działań prewencyjnych na przyszłość.
Znaczące zmniejszenie populacji kleszczy na danym terenie
Bezpieczeństwo dla domowników i zwierząt przy zastosowaniu odpowiednich preparatów
Długotrwała ochrona (zazwyczaj od 4 do 8 tygodni, w zależności od warunków atmosferycznych)
Profesjonalne doradztwo w zakresie profilaktyki
Kiedy przeprowadzać dezynsekcję w celu ochrony przed kleszczami?
Najlepszy czas na przeprowadzenie zabiegu to:
Wczesna wiosna (kwiecień-maj) – przed szczytem aktywności kleszczy
Późne lato (sierpień-wrzesień) – aby ograniczyć populację przed jesiennym szczytem aktywności
W przypadku dużego zagęszczenia kleszczy lub terenów szczególnie narażonych, zaleca się powtarzanie zabiegu co 4-6 tygodni w okresie od kwietnia do października.
Podsumowanie – kompleksowa ochrona przed kleszczami
Kleszcze stanowią realne zagrożenie dla zdrowia ludzi i zwierząt w Polsce. Odpowiednia wiedza na temat ich biologii, występowania oraz metod ochrony jest kluczowa dla minimalizacji ryzyka ukąszeń i potencjalnych chorób. Łącząc indywidualne środki ochrony z profesjonalną dezynsekcją, można skutecznie zabezpieczyć siebie, swoich bliskich oraz przydomowe tereny przed tymi niebezpiecznymi pajęczakami.
Pamiętaj, że profilaktyka jest zawsze lepsza i tańsza niż leczenie chorób odkleszczowych, dlatego warto inwestować czas i środki w skuteczną ochronę przed kleszczami.
